Chế độ ăn cho bệnh nhân xơ gan? Bí quyết chăm sóc bệnh nhân xơ gan

Bạn có biết chế độ dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng không chỉ giúp cải thiện sức khỏe của gan mà còn giúp ngăn ngừa hoặc giảm thiểu các biến chứng của bệnh xơ gan. Vậy chế độ ăn cho bệnh nhân xơ gan như thế nào là hợp lý? Kế hoạch chăm sóc bệnh nhân xơ gan ra sao? Mời bạn tham khảo bài viết sau.

Người bị bệnh xơ gan ăn gì?

Xơ gan là một căn bệnh nguy hiểm, xảy ra khi các tế bào gan khỏe mạnh bị tổn thương và được thay thế bằng các mô sẹo, thường là do lạm dụng rượu hoặc viêm gan mãn tính. Có rất nhiều người thắc mắc không biết bệnh xơ gan nên gì? Thực tế, người bệnh nên bổ sung những thực phẩm tốt cho gan sau đây vào thực đơn của mình. Sau đây là chế độ ăn cho bệnh nhân xơ gan:

1. Thực phẩm giàu protein

Suy dinh dưỡng là tình trạng rất phổ biến ở người bị xơ gan và thường liên quan đến sức khỏe kém. Các chuyên gia khuyến khích người trưởng thành cần bổ sung trung bình 1g protein/ kg cân nặng/ ngày. Vây người bị xơ gan nên ăn những thực phẩm giàu protein gì? Dưới đây là một số gợi ý cho bạn: 

• Trứng và lòng trắng trứng 
• Thịt gà 
• Cá 
• Sữa chua Hy Lạp và các loại thực phẩm từ sữa ít béo khác 
• Các loại hạt và các loại đậu 

Ngoài ra, bạn hãy nhớ sử dụng gia vị không có natri để tăng thêm hương vị cho thịt.

2. Thực phẩm giàu vitamin

Khi nhắc đến vấn đề bệnh xơ gan nên ăn gì mát gan, mát gan giải độc chắc hẳn phải nói đến những thực phẩm giàu vitamin. Vitamin và khoáng chất có vai trò quan trọng đối với người bị xơ gan để giúp cải thiện sức khỏe và làm chậm tiến triển bệnh. Vitamin và khoáng chất có nhiều trong rau xanh và trái cây. Đối với người bị xơ gan, bạn nên bổ sung những thực phẩm giàu vitamin A, E, D, C, B1, B6, B9 và B12 có trong dưa hấu, cam, chuối, nho, quả mâm xôi, kiwi, dứa…

Ngoài ra, nếu lo lắng chế độ ăn uống không cung cấp đủ vitamin cần thiết cho cơ thể, bạn có thể nói chuyện với bác sĩ để được sử dụng các thuốc bổ gan có chứa vitamin.

3. Thực phẩm chứa đủ chất xơ

Người bị xơ gan nên ăn gì để đủ dưỡng chất? Câu trả lời chính là hãy ăn nhiều chất xơ mỗi ngày để tăng cường chức năng giải độc gan, giúp gan loại bỏ độc tố ra ngoài và cân bằng chất dinh dưỡng trong cơ thể. Bên cạnh đó, chất xơ còn giúp cải thiện tiêu hóa và làm sạch cơ thể. Những thực phẩm như rau chân vịt, cải xoăn, đậu xanh, măng tây… không chỉ chứa nhiều chất xơ mà còn có rất nhiều vitamin và khoáng chất cần thiết cơ thể. 

Bên cạnh rau củ, trái cây tươi cũng chứa nhiều chất xơ, vitamin A, B, C… giúp cân bằng dưỡng chất trong cơ thể, cải thiện tiêu hóa, tăng cường quá trình gan đào thải chất độc, đồng thời hỗ trợ điều trị bệnh xơ gan hiệu quả. 

Theo các chuyên gia dinh dưỡng, người bị xơ gan nên bổ sung khoảng 100 – 120g rau củ và 200 – 300g trái cây mỗi ngày.

4. Thực phẩm giàu Omega-3

Nếu bạn vẫn đang thắc mắc người bị xơ gan nên ăn gì thì có thể bổ sung các thực phẩm giàu omega-3 như cá mòi, cá hồi, cá thu và cá ngừ rất tốt cho sức khỏe, đặc biệt là hệ tiêu hóa, từ đó giúp gan hạn chế hoạt động để không bị quá tải và thúc đẩy tế bào gan phục hồi. Nếu là người ăn chay, không thể ăn thịt cá, bạn có thể bổ sung omega-3 qua sữa, hạt hạnh nhân, óc chó, ngũ cốc…

Theo các chuyên gia, những người mắc xơ gan nên chia nhỏ bữa ăn (6-8 bữa), đặc biệt nếu họ có dấu hiệu chán ăn hoặc ít ăn. Ngoài ra, người bệnh cũng nên có một bữa ăn nhẹ gồm ít đạm với cơm, miến, bún… trước khi đi ngủ. Bạn lưu ý không được để bụng đói trong 7-8 tiếng nhé.

Người bị bệnh gan không nên ăn gì?

Sau khi tìm hiểu chế độ ăn cho bệnh nhân xơ gan thì thắc mắc người bị bệnh gan không nên ăn gì cũng là câu hỏi nhiều người quan tâm. Cùng điểm qua những loại thực phẩm người bệnh xơ gan cần kiêng nhé!

1. Thực phẩm nhiều đường

Từ trước đến nay, việc ăn nhiều đường luôn không tốt cho sức khỏe. Đặc biệt, đối với người bị xơ gan thì càng cần phải kiêng cử nhiều hơn. Tiêu thụ quá nhiều đường sẽ gây cản trở cho quá trình hoạt động của gan, và khiến chức năng gan bị suy nghiêm trọng hơn. Do đó, người mắc bệnh xơ gan nên kiêng ăn đồ ngọt như bánh kem, kẹo, chocolate, trà sữa… 

2. Thực phẩm nhiều chất béo

Người bị xơ gan nên hạn chế ăn thực phẩm chứa nhiều chất béo như đồ chiên xào, thức ăn nhanh… Đây đều là những thực phẩm khó tiêu và khiến gan phải hoạt động nhiều hơn. Ngoài ra, những thực phẩm này còn có thể gây nóng gan nếu tiêu thụ nhiều và gây khó khăn trong quá trình điều trị bệnh xơ gan.

Người bệnh xơ gan cũng không nên ăn những đồ ăn chế biến sẵn vì chúng có chứa chất bảo quản hoặc màu thực phẩm nhân tạo, không tốt cho gan. Tốt nhất, hãy lựa chọn những thực phẩm còn tươi sống, có nguồn gốc rõ ràng để chế biến món ăn.

3. Thực phẩm chứa nhiều natri

Bị xơ gan giai đoạn cuối cần phải hạn chế ăn nhiều muối để tránh hiện tượng cổ trướng với các dấu hiệu phù nề, chướng bụng. Khi tiêu thụ quá nhiều muối sẽ làm thêm gánh nặng cho gan và khiến cơ quan này tổn thương hơn. Do đó, các chuyên gia khuyến khiến người bệnh nên ăn nhạt, tránh ăn thức ăn nhanh và đồ đóng hộp vì chúng chứa rất nhiều muối. Không ăn quá 3g muối mỗi ngày đối với người bị xơ gan giai đoạn đầu. Người mắc xơ gan giai đoạn cuối thì chỉ nên bổ sung 500mg muối và 1l nước mỗi ngày.

4. Tránh xa đồ uống có cồn

Rượu bia là những đồ uống có nhiều cồn và cũng là tác nhân khiến gan bị thương tổn và xơ hóa theo thời gian. Bất kỳ một lượng rượu bia nào, cho dù nhỏ nhất, cũng không tốt cho người xơ gan vì nó sẽ khiến gan bị tổn thương nhiều hơn, thậm chí là suy gan. Ngoài ra, rượu bia cũng khiến người bệnh bị suy dinh dưỡng và mắc các vấn đề về gan khác như gan nhiễm mỡ, men gan cao…

Bí quyết lập kế hoạch chăm sóc bệnh nhân xơ gan

Vai trò của người chăm sóc bệnh nhân xơ gan

Những người mắc xơ gan cần phải có người chăm sóc vì chất lượng cuộc sống của họ bị suy giảm do sức khỏe yếu và giảm chức năng nhận thức. Với vai trò là người chăm sóc bệnh nhân xơ gan, bạn cần phải đồng cảm với người bệnh và đôi khí có thể đối mặt với gánh nặng tâm lý, kinh tế và xã hội. Tuy nhiên, bạn cần biết rằng vai trò của mình đối với người bệnh là hết sức quan trọng, chẳng hạn như:

Công việc hàng ngày

• Giúp đỡ các hoạt động sinh hoạt hàng ngày như cho ăn, tắm rửa, chải đầu và mặc quần áo.
• Hỗ trợ các công việc nhà như dọn dẹp, nấu ăn/chuẩn bị bữa ăn và làm việc vặt.
• Thiết lập chế độ ăn uống hợp lý, nắm rõ người bệnh xơ gan nên ăn gì và cần kiêng gì.
• Giúp người bệnh di chuyển trong nhà và bên ngoài.
• Quản lý tài chính của người thân hoặc hỗ trợ tài chính cho họ.
• Lắng nghe và hỗ trợ tinh thần cũng như đồng hành cho người thân yêu của bạn.
• Bênh vực người thân của bạn trước những lời điều tiếng của mọi người xung quanh.

Hỗ trợ điều trị

• Hỗ trợ sắp xếp các loại thuốc để người bệnh dùng theo đúng chỉ định của bác sĩ, đưa ra lời nhắc về thời gian dùng thuốc, theo dõi thời gian tái khám. Ngoài ra, hãy để ý các tác dụng phụ liên quan đến thuốc mà người bệnh đang dùng.
• Hãy chú ý theo dõi các dấu hiệu và triệu chứng khi bệnh gan nặng hơn. Phát hiện sớm các triệu chứng mới là chìa khóa để giúp người bệnh có thể kiểm soát chúng một cách hiệu quả và phòng ngừa các biến chứng nghiêm trọng hơn.
• Quản lý hồ sơ bệnh án của người bệnh để có thể thông báo cho bác sĩ khi được hỏi.
• Chở người bệnh đến các cuộc hẹn, thăm gia đình/bạn bè, sự kiện, mua sắm, v.v… để giúp họ luôn vui vẻ và giữ lạc quan trong điều trị.
• Chuẩn bị cho người bệnh làm các thủ tục y tế khi cần thiết.

Bạn có thể đôi lúc sẽ cảm thấy mệt mỏi khi phải chăm sóc người bệnh vì có quá nhiều việc để làm. Tuy nhiên, chỉ cần bạn biết cách lập kế hoạch chăm sóc bệnh nhân xơ gan hiệu quả thì việc chăm bệnh sẽ không còn là điều khó khăn.

Kế hoạch chăm sóc bệnh nhân xơ gan

1. Lên kế hoạch ăn uống hợp lý

Đối với người bị xơ gan, chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng vì nó ảnh hưởng đến quá trình điều trị bệnh. Với vai trò là người chăm sóc, bạn cần phải tìm hiểu rõ người bị xơ gan nên ăn gì, kiêng gì và những lưu ý trong chế độ ăn. Sau đây là một số mẹo giúp bạn chuẩn bị chế độ ăn uống hợp lý cho người bệnh:

• Không cho người bệnh ăn thực phẩm giàu chất béo, đường và muối. Tránh xa nhiều thức ăn chiên rán kể cả các bữa ăn tại nhà hàng hay quán ăn. Hải sản có vỏ chưa nấu chưa chín như hàu và nghêu cũng cần phải tránh tuyệt đối.
• Nói chuyện với bác sĩ về việc người bệnh có thể uống đồ uống có cồn không. Tùy thuộc vào tình trạng của gan, người bệnh nên tránh rượu. Nếu bác sĩ cho phép uống rượu, bạn hãy chắc chắn người bệnh dùng trong mức cho phép.
• Có một chế độ ăn uống cân bằng gồm ngũ cốc, trái cây, rau, thịt và đậu, sữa và dầu.
• Cho người bệnh ăn nhiều chất xơ. Chất xơ giúp gan hoạt động hoạt động tốt hơn và hỗ trợ điều trị bệnh.
• Uống nhiều nước. Điều này sẽ giúp ngăn ngừa tình trạng mất nước và giúp gan hoạt động tốt hơn.

2. Tập luyện vận động đều đặn

Đối với người bị xơ gan, đi bộ là bài tập tốt nhất để giúp tăng cường sức khỏe tim mạch và sức khỏe tổng thể trong quá trình điều trị bệnh. Tuy nhiên, hầu hết người bị xơ gan thường khá mệt mỏi và không muốn vận động nhiều. Với vai trò là người chăm sóc bệnh nhân xơ gan, bạn hãy cùng người bệnh dành một chút thời gian trong ngày để đi bộ ở công viên hay khu vực gần nhà. Ngoài ra, bạn cũng có thể cho người bệnh lái xe đạp hoặc chạy bộ quãng đường ngắn nếu sức khỏe của họ cho phép nhé.

3. Sử dụng thuốc điều trị 

Thuốc đóng vai trò rất quan trọng trong việc điều trị bệnh xơ gan. Do đó, bạn cần phải cho người bệnh dùng thuốc theo đúng chỉ định của bác sĩ, uống đúng liều và đúng giờ.

Bên cạnh đó, bạn cũng có thể cho họ dùng các thuốc bổ gan có chứa phospholipid, vitamin nhóm B và vitamin E. Các thuốc bổ này đã được chứng minh rất tốt cho người mắc bệnh gan, giúp duy trì chức năng gan, hỗ trợ quá trình sửa chữa tế bào gan, giúp điều trị xơ gan hiệu quả hơn và bảo vệ cơ quan này khỏi các tác nhân gây hại (như virus, thuốc, rượu…).

Hy vọng bài viết đã cung cấp những thông tin hữu ích về chế độ ăn cho bệnh nhân xơ gan và cách điều trị bệnh hiệu quả.

Tham vấn y khoa: Bác sĩ Nguyễn Thường Hanh